Trước 1975

Tháng 11 năm 1969, trường Trung học Tân Bình (tên trước đây của THPT Nguyễn Thượng Hiền) khai giảng niên khóa đầu tiên tại một ngôi trường đi thuê để học tạm là Trường tư thục Nhân Văn (nay là trường tiểu học Bành Văn Trân). Lúc ấy, trường Tân Bình mới thu nhận mười lớp học ở bậc Trung học đệ nhất cấp (cấp hai). Giáo viên khoảng hơn mười người.[3][4]

Năm thứ hai, niên khóa 1970-1971, trường mới được xây xong. Thầy trò trường Tân Bình dời về ngôi trường mới chính là vị trí của trường THPT Nguyễn Thượng Hiền ngày nay, tọa lạc tại số 544 đường Lê Văn Duyệt, quận Tân Bình (nay là 544 đường Cách mạng Tháng 8). Trường gồm một dãy lầu hai tầng, 12 phòng. Tám phòng ở hai tầng trên dùng làm phòng học, bốn phòng dãy trệt làm khu hành chính.[4]

Năm thứ ba, cơ sở trường xây dựng bổ sung thêm dãy lầu bên phải, hai tầng, 12 phòng. Lúc này, cả 24 phòng đều được sử dụng làm phòng học và thường được gọi là khu A hay khu Cách mạng Tháng Tám.[4]

Khoảng năm 1973, khi đội quân viễn chinh Ðại Hàn rút về nước, các khoảng đất trước đây do quân Hàn Quốc làm doanh trại, nay được giao cho trường Tân Bình sử dụng. Từ đó, diện tích của trường mở rộng hơn. Trường mở thêm các lớp đệ nhị cấp (cấp ba).

Niên khóa 1973-1974, trường đổi tên mới là 'Trường Trung học Nguyễn Thượng Hiền'.

Từ 1975 đến nay

Năm 1985, Nhà nước quyết định đổi tên trường thành 'Trường Cấp ba Nguyễn Văn Trỗi'.Sau đó không lâu, nhà trường lại được đổi tên thành 'Trường Trung học Phổ thông Nguyễn Thượng Hiền', vinh danh nhà nho học giỏi, hiếu nghĩa và yêu nước Nguyễn Thượng Hiền.[5]

Từ năm 1984, trường đã ổn định và bắt đầu nhận bằng khen trường xuất sắc của ngành giáo dục thành phố, luôn đạt danh hiệu trường tiên tiến, lá cờ đầu của ngành, lá cờ đầu toàn quốc, các Huân chương Lao động hạng nhất, nhì, ba... Trường có tỉ lệ tốt nghiệp phổ thông thuộc loại cao nhất, điểm chuẩn tuyển sinh lớp 10 cao nhất, tỉ lệ đỗ đại học cao, các giải cao trong các cuộc thi các thành phố, quốc gia và quốc tế. Ngoài ra trường cũng đạt nhiều thành tích xuất sắc trong các hoạt động về văn thể khác. Năm 1997, trường xây dựng khu thí nghiệm và hành chính đối diện với khu thư viện và hội trường ngày nay bằng kinh phí tự túc, một số phòng hiện đã thay đổi chức năng, thư viện ngoại văn của trường cũng thuộc khu này. Năm 1999, trường được nhà nước đầu tư cho xây dựng, mở rộng, nâng cấp để trở thành một trường hoàn chỉnh, quy mô lớn. Trường long trọng tổ chức 30 năm thành lập trường vào năm 2000.[5]

Các thành tích nổi bật của nhà trường

Ngày 20 tháng 11 năm 2008, trường đón nhận Huân chương lao động hạng Nhất do Nhà nước trao tặng.[5] Cùng năm đó, trường tiến hành nâng cấp phòng vi tính, khu bán trú, xây dựng lại nhà thi đấu thể thao, xây mới hồ bơi và phòng tập thể hình với tổng kinh phí 33 tỷ đồng và khánh thành các hạng mục này tại lễ kỷ niệm 40 năm thành lập trường vào ngày 24 tháng 4 năm 2010.

Năm 2012, trường là cơ sở giáo dục đầu tiên tại Thành phố Hồ Chí Minh được công nhận đạt tiêu chuẩn 'Chất lượng giáo dục cấp độ ba' - cấp độ cao nhất trong các cấp độ kết quả kiểm định chất lượng giáo dục của cơ sở giáo dục phổ thông.

Năm học 2012-2013 trường vinh dự được Chủ tịch nước tặng Huân chương Độc lập hạng Ba.

Trong các buổi lễ khai giảng, bế giảng, kỷ niệm Ngày nhà giáo Việt Nam, trường luôn được sự quan tâm của lãnh đạo thành phố. Trong buổi lễ khai giảng năm học 2012 - 2013, trường vinh hạnh đón tiếp đồng chí Lê Thanh Hải, Ủy viên Bộ chính trị, Bí thư Thành Ủy thành phố và ông Lê Hồng Sơn, Giám đốc Sở Giáo dục và đào tạo. Tại buổi lễ, Bí thư Thành Ủy Lê Thanh Hải tin tưởng và mong muốn học sinh trường Trung học phổ thông Nguyễn Thượng Hiền luôn luôn học tập và làm theo lời Bác Hồ dạy, say mê học tập, rèn luyện đạo đức và lối sống để báo hiếu gia đình, trở thành người công dân ưu tú của Thành phố Hồ Chí Minh, của đất nước Việt Nam.